Antidepresanlar birçok psikolojik hatta psikiyatrik hastalığa karşı çözüm olarak sunulur ancak pek çok psikiyatrik rahatsızlığa, uyku bozukluğu eşlik eder. Birincil terapötik etkileri ile uyku ile ilişkili semptomların çözümlenmesine ek olarak birçok psikiyatrik ilaçlar, genel terapötik katkı sağlarlar. Bazen de yan etkiler uyku üzerinde ikincil etkilere sahiptir. Antidepresanlar, psikiyatrik ilaçlar olarak uyku üzerinde bazı etkilere sahiptirler. Onaylanmış antidepresanların hepsinin uyku-uyanıklık ve uyku düzenini düzenleyen belirgin etkiler gösterdiği görülebilir, norepinefrin, dopamin ve serotonin gibi monoamin nörotransmitterlerinin modülasyonu yoluyla çalıştığı düşünülmektedir. Özellikle, norepinefrin ve serotonin, REM uykusunu baskılamada belirgin rol oynar buna karşın, asetilkolin REM uykusunun başlangıcında önemli bir rol oynamaktadır.
Bu tür ilaçlarda farmakolojik farklılıklar klinik olarak ayırıcı özelliklere dönüşür. Amitriptilin ve doxepin gibi anti-depresan ilaçlar, uykusuzluğun yol açtığı depresyonu tedavi etmekte kullanılabilirler. Doksepin primer uykusuzluk çeken hastalarda çok düşük dozajlarda verilebilir. Çalışmalar, düşük dozda doxepin tedavisinin uykusuzluk semptomlarının hafifletilmesi için etkin olduğunu ortaya koymuştur.
Antidepresanların Uyku Fizyolojisi Üzerine Etkileri
Bazı Antidepresanlar daha aktiftir ve hipersomnülans ve gündüz uyuşukluğu geçiren depresif hastaların bir alt grubunu tedavi etmek için kullanılmıştır. Bu kategorideki Antidepresan desipramin ve protriptilin, norepinefrin presinaptik alım yerlerinin seçici blokajı ile karakterize edilen ajanları kapsar. Bu ajanlar metabolizmasını azaltarak norepinefrin, dopamin ve serotoninin konsantrasyonunu arttırır. MAOI genel olarak depresyon tedavisinde etkinlik göstermekle birlikte, özellikle aşırı uyku yanı sıra apati ve düşük enerji ile karakterizedir. Tranylsispromine de bir Antidepresan ilaçtır ve yapısal olarak amfetamin ile ilişkili ve uykusuzlukla ilişkili olma eğilimindedir. Polisomnografik araştırmalarda tranylcyprominin uyku başlangıcı gecikmeyi uzattığı ve uyku sırasında uyanmaya neden olduğu açıklanmıştır. SSRI, presinaptik serotonin taşıyıcısının seçici olarak önlenmesiyle karakterize edilir ve postsinaptik reseptörlerde serotonin etkinliğinin artmasına yol açar. Uyku-uyanmanın düzenlemesinde serotonin tutulumunun karmaşıklığı nedeniyle, serotonin aktivitesini modüle eden ilaçlar, uyku üzerinde belirgin ve bazen farklı etkiler üretebilir. Fluoksetin kullanan bazı hastalar uykusuzluğu olumsuz bir etki olarak rapor eder, diğer hasta grubu gündüz uykusuzluğunu yaşayabilir.
Antidepresanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, hem uyku düzenini bozan ve hem de uyku düzenine yardımcı olan çok çeşitli ilaçlar olduğu ortaya konmakla beraber; bu ilaçlar üzerinde bir çok çalışma halen devam ediyor.
* Yorumların Onaylanması İçin Türkçe Yazım Kurallarına Dikkat Edin!